1. Güvence karşılığı teslim
D. Gaiplik
I. Gaibin mirası
1. Güvence karşılığı teslim
Madde 584 - Hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kimsenin mirasçıları veya mirasında hak sahibi olan kişiler, tereke malları kendilerine teslim edilmeden önce bu malları ileride ortaya çıkabilecek üstün hak sahiplerine veya gaibin kendisine geri vereceklerine ilişkin güvence göstermek zorundadırlar.
Bu güvence, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda beş yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda onbeş yıl ve her hâlde en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir.
Beş yıl, tereke mallarının tesliminden; onbeş yıl, son haber tarihinden başlayarak hesaplanır.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 14. HD, T: 29.01.2007, E: 2007/266, K: 2007/624:
“… Davacılar, Edirne Milli Emlak Müdürlüğünün yaptığı ihale sonucunda kendileri tarafından satın alınan ve mülkiyeti de bu satın almaya bağlı olarak adlarına tescil edilen 494 ada 12 parsel numaralı taşınmaz tapu kaydının beyanlar hanesinde "mirasçıların istihkak hakları saklıdır" şerhinin mevcut bulunduğunu bildirerek bu şerhin silinmesine karar verilmesini istemişler, mahkemece istemin kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm Tapu Sicil Müdürlüğünü temsilen Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davaya konu parsel 1940 yılında yapılan tapulamada 1/2 hissesi Sadık oğlu Mehmet adına tesbit ve tescil edilmiş ve kayıt maliki Mehmet’in gaipliğine karar alınmak suretiyle, başka bir mirasçısının da bulunmamasından ötürü Hazine tarafından açılan ayrı bir dava ile de kayıt malikleri Sadık oğulları Ahmet ve Mehmet adına olan tapu kayıtlarının iptali ile Hazine adına tescillerine karar verildiği ve bu kararla birlikte adları geçenlerin mirasçıların zuhuru halinde istihkak haklarının da saklı tutulmasının karar altına alındığı anlaşılmaktadır. Edirne 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 30.9.2003 gün 2001/871 esas ve 2003/548 karar sayılı işbu tescile yönelik hükmün kesinleşmesi üzerine davaya konu parselin Hazine adına tescilinin sağlandığı, tapunun beyanlar hanesine de "mirasçıların istihkak hakkı saklıdır" şerhinin verildiği anlaşılmaktadır. Şerhe ilişkin kararın Türk Medenî Kanunu’nun 584. maddesi hükmü gereği olarak verildiği anlaşılmaktadır. Bu madde kapsamına göre sonradan ortaya çıkacak olan hak sahiplerine karşı güvence vermesi gereken kişi, mülkiyete talibolan ve bunu da hükmen sağlayan Hazine’dir. Hazine taşınmazı ihale suretiyle de olsa üçüncü kişiye ve somut olayda davacılara satarken güvence sorumluluğundan kurtulamaz. Bu nedenle tapu sicilini tutmakla görevli Tapu Sicil Müdürlüğü’nden kaynaklanan bir sorumluluktan söz edilemeyeceğine göre bu davanın güvence sorumluluğu devam etmekte olan Hazine’ye yöneltilmesi yerine, somut olaya göre sorumluğundan söz edilemeyecek olan tapu siciline yöneltilerek dava açılması doğru değildir. Mahkemece husumet nedeniyle davanın reddine karar verilecek yerde, istemin hüküm altına alınması doğru olmadığından hüküm bozulmalıdır. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
D GAİPLİK HÜKMÜ
I. Gaibin mirası
1- Mirasa vaz’ıyed ve teminat iraesi
Madde 526
Bir kimsenin gaipliğine hükmedilmiş ise mirasçısı veya mirastan müstefit olacak diğer kimse, mirasa vazıyed etmezden evvel icabı takdirinde; mevrus malı bizzat gaibe veya kendilerine müreccah olan hak sahiplerine iade edeceklerine dair teminat göstermeğe mecburdurlar. Bu teminat, gaiplik hükmü ölüm tehlikesi içinde gaip olmaktan naşi ise beş sene ve çoktanberi haber alınamamaktan mütevellit ise on beş sene ve her halde âzami olarak gaibin yüz yaşına vasıl olacağı zaman için gösterilir. Bu beş senenin başlangıcı, mirasa vaz’ıyed edildiği günden ve on beş seneninki gaipten alınan son haber tarihinden başlar.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 526 ncı maddesini karşılamaktadır.
Maddenin konu başlığı “D. Gaiplik hükmü” yerine sadece “D. Gaiplik” şekline, “1. Mirasa vaz’ıyed ve teminat iraesi” şeklindeki kenar başlığı ise “1. Güvence karşılığı teslim” şekline dönüştürülmüştür. Zira maddede, ileride ortaya çıkabilecek üstün hak sahibinin ya da çıkıp gelecek gaibin haklarının güvenceye alınması amaçlanmıştır.
Bu değişiklikler dışında madde İsviçre Medenî Kanununun 546 ncı maddesindeki aslına uygun olarak üç fıkra hâline getirilmiştir.
Maddenin birinci fıkrasında “müstefit olacak diğer kimse” ifadesindeki “diğer” sözcüğü gereksiz bulunup çıkarılmıştır.
Bunun dışında hüküm değişikliği yoktur.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
D. Verschollenheit
I. Beerbung eines Verschollenen
1. Erbgang gegen Sicherstellung
Art. 546
1 Wird jemand für verschollen erklärt, so haben die Erben oder Bedachten vor der Auslieferung der Erbschaft für die Rückgabe des Vermögens an besser Berechtigte oder an den Verschollenen selbst Sicherheit zu leisten.
2 Diese Sicherheit ist im Falle des Verschwindens in hoher Todesgefahr auf fünf Jahre und im Falle der nachrichtlosen Abwesenheit auf 15 Jahre zu leisten, in keinem Falle aber länger als bis zu dem Tage, an dem der Verschollene 100 Jahre alt wäre.
3 Die fünf Jahre werden vom Zeitpunkte der Auslieferung der Erbschaft und die 15 Jahre von der letzten Nachricht an gerechnet.
2-) CCS:
D. Déclaration d’absence
I. Succession d’un absent
1. Envoi en possession et sûretés
Art. 546
1 Lorsqu’une personne est déclarée absente, les héritiers ou autres bénéficiaires fourniront des garanties, avant l’envoi en possession, pour assurer la restitution éventuelle des biens soit à des tiers ayant des droits préférables, soit à l’absent lui-même.
2 Ces garanties sont fournies, en cas de disparition de l’absent dans un danger de mort, pour cinq ans, en cas de disparition sans nouvelles, pour quinze ans, et, au plus, jusqu’à l’époque où l’absent aurait atteint l’âge de 100 ans.
3 Les cinq ans courent dès l’envoi en possession, les quinze ans dès les dernières nouvelles.