Madde 799

4. Geri verme

a. Yükümlülük

Madde 799 - İntifa hakkı sona erince hak sahibi, hakkın konusu olan malı malike geri vermekle yükümlüdür.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 1. HD, T: 16.10.2001, E: 2001/10214, K: 2001/10746:

“… Davacı, 2314 ada 76 parsel sayılı çaplı taşınmazın çıplak mülkiyetini, 16.7.1987 tarihinde önceki malikin satışından edindiğini, çap kaydından Petrol Ofisi Genel Müdürlüğü lehine, bayilik karşılığında, 26.2.1976 tarihinde 25 yıl süreli intifa hakkı tesis edildiğini, anlaşma gereği öteki davalının (H... Petrol Limited Şirketinin) bu yeri kullanmakta olduğunu, şimdi ise 25 senelik sürenin 26.2.2001 günü sona erdiğini, davalılara bununla ilgili ihtarnamelerin noter aracılığıyla ulaştırıldığını belirterek; davalıların müdahalelerinin önlenmesini ve aylık beş milyar lira işgal tazminatının dava tarihinden itibaren yasal faiziyle tahsilini istemiştir. Davalı Petrol Ofisi Genel Müdürlüğü; çekişmeli taşınmaz kaydına, bayilik talebinde bulunan E... A.Ş. istemi nedeniyle 22.6.1976 günü intifa hakkı tesis edildiğini, ilk kiracı ve bayi E... A.Ş.’nin iflas etmesi nedeniyle, iflas idaresince, buranın D... A.Ş.’ye satıldığını, daha sonra bu yerin 1.5.1987 günü Nezahat’a onun da 16.7.1987 günlü temlikiyle davacı kişiye tapulandığını, önceki malik Nezahat’ın bu yeri on yıl süreli olarak B... Akaryakıt Limited Şirketine kiraya verdiğini, bir yıl sonra bu şirketin, sözleşmedeki özel koşula uygun olarak davalı H... Petrol Limited Şirketine 9 yıl süreli kiralandığını, H... Limited Şirketiyle bayilik sözleşmesinin beşer yıllık sürelerle uzatıldığını ve en son olarak 7.5.1997 gününde 5 yıl süreli bayilik sözleşmesinin akdedildiği(ni), buna göre sürenin 2002 yılında sona ereceğinden davanın reddini savunmuştur. Öteki davalı H... Petrol Lmt. Şirketi ise; önceki kiracının kiracısı olduğunu davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, intifa hakkının terkini talep edilmediğinden ve kiracılık sözleşmesinin devam ettiğinden söz edilerek davanın reddine kararı verilmiştir.

Hemen belirtilmelidir ki; sicile yansıyan 25 yıl süreli mülkiyetin gayri ayni hak niteliğindeki intifa hakkının hukuki varlığını sürdürdüğü evrede düzenlenen kira ve devir sözleşmeleri geçerli kabul edilir. Ne var ki, Medeni Kanunun 720. maddesinin 2. fıkrasında (TMK. M. 796) intifa hakkının sona ermesi nedenleri arasında “müddetin hitamı” da öngörülmüş; 723 maddesinde ise (TMK. M. 799) aynen “... İntifa hakkı nihayet bulur bulmaz zilyet malı sahibine iadeye mecburdur.” hükmüne yer verilmiştir. Anılan yasal düzenlemeler dikkate alındığında; sürenin sona ermesiyle intifa hakkının kendiliğinden ortadan kalkacağı kuşkusuzdur. Eldeki dava ise intifa hakkının sona ermesini takip eden 27.2.2001 tarihinde açılmıştır. Bir an için davalıların savunmalarında sözünü ettikleri kira sözleşmesinin varlığı kabul edilse dahi bu tür bir sözleşme intifa hakkının sona erdiği dönemden sonraki bir dönem için geçerli olarak kabul edilemez. Ancak, kayıt malikinin iştirakiyle düzenlenecek sözleşmeye geçerli bir nitelik verilebilecektir. Somut olayda, davacı kayıt malikinin katılımıyla düzenlenmiş ve intifa hakkının sona erdiği dönemden sonrayı kapsar bir içerik taşıyan sözleşme dosyaya ibraz edilmiş değildir.

… Hal böyle olunca, tapu kaydına değer vermek suretiyle el atmanın önlenmesi davasının kabulüne kararı verilmesi gerekirken yazılı olduğu gerekçelerle reddi isabetsizdir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

4– İade

a) Mükellefiyet

Madde 723

İntifa hakkı nihayet bulur bulmaz zilyed malı sahibine iadeye mecburdur.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 723 üncü maddesini karşılamaktadır.

Madde, konu ve kenar başlığıyla birlikte arılaştırılarak yeniden düzenlenmiştir.

Madde, intifa hakkının sona ermesi ile hakkın konusu olan malın malike geri verilmesi yükümlülüğünü düzenlemektedir. Hüküm değişikliği yoktur. Sadece yürürlükteki metinde yer alan “zilyed” sözcüğü yerine “hak sahibi” ifadesi kullanılmıştır.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: