1. Tazminat
II. Kaynaklara zarar verilmesi
1. Tazminat
Madde 757 - Önemli ölçüde yararlanılan veya yararlanmak amacıyla suyu biriktirilen kaynakları veya kuyuları kazı, yapı veya benzeri faaliyetler yüzünden kısmen olsun keserek ya da kirleterek malikine veya onda hak sahibi olana zarar veren kimse, bu zararı gidermekle yükümlüdür.
Zarar kasten veya ihmal yoluyla verilmemişse ya da zarar görenin de kusuru varsa hâkim, tazminatın gerekip gerekmediğini, gerekiyorsa miktar ve türünü takdir eder.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 3. HD, T: 13.12.2005, E: 2005/12606, K: 2005/13732:
“… Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının kadimden beri yararlandığı kaynak suyunun komşu parsel maliki davalının kendi bahçesinde kazı yapması sonucunda azaldığını belirtmek suretiyle suya vaki müdahalenin önlenmesini talep etmiştir.
… Dosya kapsamından davacının kadimden beri sulama suyu olarak yararlandığı kaynak suyunun davalının İsmail Atlı isimli kişiden yeni satın aldığı bahçesini sulamak amacıyla önceki malikin yararlandığı kaynak üzerinde 30-40 cm’lik kazı yapması sonucunda suyun akış yönü değişerek tamamının davalının bahçesine kaydığı ve dava konusu suların orman sahasından çıkan genel su niteliğinde bulunduğu anlaşılmaktadır.
Genel sulardan kadim ve öncelik hakları ihlal edilmemek koşulu ile herkes faydalı ihtiyacı oranında yararlanabilir.
Bu durumda, sağlıklı ve kalıcı bir çözüm için suların en az olduğu bir sulama döneminde uzman bilirkişiler aracılığı ile (Jeoloji mühendisi, ziraat mühendisi ve fen elamanlarından oluşacak bir heyet ile) yeniden keşif yapılarak, davalının eylemi sonucu davacının yararlandığı kaynak suyunun eski hale gelmesinin (yani geri dönüşümün) mümkün olup olmadığı araştırılmalı, eğer geri dönüşüm gerçekleşiyorsa davalının müdahalesinin önlenmesine ve yaptığı kazının kapatılmasına karar verilmelidir. Aksi halde yani geri dönüşüm gerçekleşmiyorsa bu taktirde davacının kadim hakkı da göz önünde bulundurularak ve yararlandığı başka sular varsa bunlar da dikkate alınarak dava konusu sudan ihtiyacına göre yararlanmasına karar verilmelidir. Artan suyun bulunması halinde ise bunun davalıya bırakılmasına (gerekirse rejim kurulmasına) hükmedilmelidir.
Eksik inceleme sonucunda yazılı nedenlerle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
II. Kesilen kaynaklar
1- Tazminat
Madde 680
Ehemmiyetli bir surette intifa edilmekte veya intifa maksadiyle suyu biriktirilmekte olan kaynakları kısmen olsun keserek yahut hafriyat ve inşaat ve ameliyat icrasiyle telvis ederek sahibine veya onda hakkı olana zarar iras eden kimse tazminat itasiyle mahkûm edilebilir. Zarar kast ve ihmal eseri değil ise veya mutazarrırın hatasına isnadı kabil ise hâkim, tazminat itası lâzımgelip gelmiyeceğini takdir ve icabında keyfiyetini ve miktarını tâyin eyler.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 680 inci maddesini karşılamaktadır.
Maddenin aslı olan İsviçre Medenî Kanununun 706 ncı maddesinin Almanca metni esas alınarak, kuyuları da kapsayacak şekilde kaleme alınmıştır.
Maddenin, kaynak Kanunun Almanca konu başlığı “kaynakların kesilmesi” şeklinde ise de, maddenin içeriğine uygun olarak konu başlığı “Kaynaklara zarar verilmesi” şeklinde düzenlenmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
III. Abgraben von Quellen
1. Schadenersatz
Art. 706
1 Werden Quellen und Brunnen, die in erheblicher Weise benutzt oder zum Zwecke der Verwertung gefasst worden sind, zum Nachteil des Eigentümers oder Nutzungsberechtigten durch Bauten, Anlagen oder Vorkehrungen anderer Art abgegraben, beeinträchtigt oder verunreinigt, so kann dafür Schadenersatz verlangt werden.
2 Ist der Schaden weder absichtlich noch fahrlässig zugefügt oder trifft den Beschädigten selbst ein Verschulden, so bestimmt das Gericht nach seinem Ermessen, ob, in welchem Umfange und in welcher Weise Ersatz zu leisten ist.
2-) CCS:
III. Sources coupées
1. Indemnité
Art. 706
1 Est passible de dommages-intérêts celui qui cause un préjudice au propriétaire ou à l’ayant droit, en coupant, même partiellement, ou en souillant, par des fouilles, constructions ou travaux quelconques, des sources déjà utilisées dans une mesure considérable ou captées en vue de leur utilisation.
2 Lorsque le dommage n’a été causé ni à dessein, ni par négligence, ou lorsqu’il est imputable à une faute de la partie lésée, le juge appréciera si une indemnité est due et il en fixera, le cas échéant, le montant et la nature.