Madde 138

V. Redde itiraz ve yargılama usulü

Madde 138 - Evleneceklerden her biri evlendirme memurunun ret kararına karşı mahkemeye başvurabilir. İtiraz, evrak üzerinde incelenip kesin karara bağlanır.

(6217 sayılı ve 31.03.2011 tarihli Kanunun 31. maddesi ile değişik)¹ Ancak, mutlak butlan sebeplerinden birinin bulunduğuna ilişkin ret kararlarına karşı açılan davalar, basit yargılama usulüyle “ … ” I görülür.

I-) Not:

Hükmün 2. fıkrasındaki “… ve Cumhuriyet savcısının hazır bulunmasıyla …” şeklindeki ifade 6217 sayılı ve 31.03.2011 tarihli Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 31. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Hükmün 2. fıkrası değişikliklerden önce şu şekilde idi:

“Ancak, mutlak butlan sebeplerinden birinin bulunduğuna ilişkin ret kararlarına karşı açılan davalar, basit yargılama usulüyle ve Cumhuriyet savcısının hazır bulunmasıyla görülür.”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

Hükmün karşılığı için Türk Kanunu Medenîsi’nin beş maddesini zikretmek gerekir:

1-) B İTİRAZ

I. İtiraz hakkı

Madde 100

Alâkadar olan her kimse evlenecek erkek ve kadından birinin evlenmeye ehil olmadığı veya evlenmek için kanuni bir mani bulunduğu iddiasiyle ilân müddeti içinde evlenmenin akdine itiraz edebilir.

İtiraz, ilânı yapan belediyelerden her hangi birine tahriren vukubulur. Ehliyetsizlik veya kanuni bir mâni bulunduğu iddiasına müstenit olmayan itirazlar, belediye reisi veya vekilince yahut ihtiyar heyetlerince nazara alınmaz.

2-) II. Resen itiraz

Madde 101

Mutlak butlan sebeplerinden birinin vücudu halinde, müddeiumumilik makamı evlenmenin akdine resen itiraz ile mükelleftir.

3-) III. Usulü muhakeme

1- İtirazın tebliği

Madde 102

İlân talebi kendisine vâkı olan belediye reis veya vekili yahut ihtiyar heyeti; itirazı, ilân müddetinin hitamında evlenecek erkek ve kadından her birine derhal tebliğ eder. Bunlardan biri itirazın haksızlığını iddia ederse itiraz sahibi keyfiyetten hemen haberdar edilir.

4-) 2- Dâva

Madde 103

İtiraz sahibi itirazında israr ederse, ilân talebinin vâkı olduğu mahal hâkimi huzurunda evlenmenin menini dâva edebilir.

5-) 3- Müddetler

Madde 104

İtiraz ve haksızlığını iddia hususlariyle evlenmenin men’i dâvasının her birinin müddeti on gündür.

Bu müddet; itiraz için ilân gününden, haksızlık iddiası için itirazın evlenecek erkek ve kadına tebliği gününden ve evlenmenin men’i dâvası için itiraz sahibinin haksızlık iddiasından haberdar edildiği günden itibaren başlar.

III-) Madde Gerekçesi:

Maddede evlenme isteminin reddi kararına karşı taraflara mahkemeye itirazda bulunma olanağı tanınmıştır. Bu itiraz çekişmeli yargı davasıyla değil, evrak üzerinde incelenecek olan bir itiraz şeklinde hükme bağlanmıştır.

Maddenin ikinci fıkrasında, evlendirme memurluğunun evlenme istemini ret kararının mutlak butlan sebeplerinden birine dayanmış olması hâlinde, buna itiraz davasının basit yargılama usulüyle görülen bir dava şeklinde açılması ve davada Cumhuriyet savcısının hazır bulunması öngörülmüştür. Böylece evlenmeye önemli bir engel oluşturan mutlak butlan hâllerinde -kamu düzeniyle ilgisi olması nedeniyle- davada Cumhuriyet savcısının hazır bulunmasında zaruret görülmüştür.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

Kaynak İsviçre Medenî Kanunu’nda bir karşılığı bulunmamaktadır.