II. Aynî hakların sona ermesi
II. Aynî hakların sona ermesi
Madde 1026 - Bir aynî hakkın sona ermesiyle tescil her türlü hukukî değerini kaybettiği takdirde, yüklü taşınmaz maliki, terkini isteyebilir.
Tapu memuru bu istemi yerine getirirse, her ilgili, bu işlemin kendisine tebliği tarihinden başlayarak otuz gün içinde terkine karşı dava açabilir.
Tapu memuru, re’sen hâkime başvurarak aynî hakkın sona erdiğinin belirlenmesine ilişkin karar verilmesini istemeye ve hâkimin vereceği karara dayanarak terkin işlemini yapmaya yetkilidir.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 14. HD, T: 25.10.2007, E: 2007/10269, K: 2007/12639:
“… Dava, 6 parsel sayılı taşınmazın tapu kütüğü beyanlar sütunundaki “üzerindeki bina Zekeriya Begenmez’e aittir” kaydının terkini istemiyle, Tapu Sicil Müdürlüğü ve Zekeriya Begenmez hasım gösterilmek suretiyle açılmıştır.
Mahkemece dava kabul edilmiş, hükmü davalı Tapu Sicil Müdürlüğü temyiz etmiştir.
Bir taşınmaz üzerinde yapı veya ağaç gibi malikinden bir başkasına ait eşya bulunmakta ise buna muhtesat denir. Muhtesatın 3402 sayılı Kadastro Kanununun 19. maddesince tapu kütüğünün beyanlar sütununda gösterilme olanağı vardır. Yapı veya ağaç sahibi yararına konulan kayıt hakkın yıkılmak veya yanmak gibi sebeplerle sona ermesi halinde ya da hak sahibinin arazi üzerindeki hakkından vazgeçmesi sonucu terkin edilir. Ne var ki, Türk Medenî Kanununun 1026. maddesi uyarınca terkin işlemi yapacak mercii ilgili Tapu Sicil Müdürlüğüdür. Bunun için tapuya başvurulup, hakkın yok olduğu ve sona erdiği belirt(il)erek terkin talebinde bulunulması, Kadastro Müdürlüğü elamanlarının zemine giderek hakkın sona erip ermediğini saptaması, bundan sonra da değişiklik beyannamesi düzenlenerek tapuya gönderilmesi gerekir. Terkin işleminden sonra adresi kayıtlarda belirli ise muhtesat sahibine Türk Medenî Kanununun 1019. maddesi gereğince duyuruda bulunulur. Dava ise ancak bu tebliğden itibaren 30 gün içinde hak sahibi tarafından terkin işlemine karşı açılır.
Görülüyor ki, davacı yasaların idari makamın görevine giren bir işi yargı mercii önüne getirmiştir. Mahkemece HUMK.’nun 7. maddesi hükmü gözetilerek açılan davanın yargı yolu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken görevli olmadığı bir konuda esas hakkında hüküm kurulması doğru olmamıştır.
Kabule göre de, hak sahibi davada taraf durumunu almadan aleyhine hüküm kurulması yanlıştır.
Karar açıklanan nedenlerle bozulmalıdır.”
Not: Karar için ayrıca bkz. madde 1019.
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
II. Ayni hakkın sukutu
Madde 934
Bir ayni hakkın sukutu ile tescil her türlü hukuki kıymetini kaybettiği takdirde mükellef olan malik, terkin talebinde bulunabilir.
Tapu sicil memuru bu talebi is’af ettiği takdirde her alâkadar, otuz gün içinde terkin aleyhine, hâkime müracaat edebilir.
Tapu sicil memuru resen bir hakkın sukut edip etmediği hakkında tahkikat icra ederek bir karar verilmesini mahkemeden talebe ve verilecek karar üzerine kaydı terkine selâhiyettardır.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 934 üncü maddesini karşılamaktadır.
Hüküm değişikliği yoktur. İkinci fıkrada itiraz süresinin, itiraz edecek olan ilgiliye işlemin tebliği tarihinden itibaren başlayacağı açıklanmıştır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
II. Bei Untergang des eingetragenen Rechts
Art. 976
1 Hat eine Eintragung jede rechtliche Bedeutung verloren, so kann der Belastete deren Löschung verlangen; der Grundbuchverwalter kann die Löschung auch von Amtes wegen vornehmen.
2 Entspricht der Grundbuchverwalter dem Begehren oder nimmt er die Löschung von Amtes wegen vor, so teilt er dies den Beteiligten mit.
3 Wer durch die Löschung in seinen Rechten verletzt wird, kann auf Wiedereintragung klagen.
2-) CCS:
II. Extinction du droit inscrit
Art. 976
1 Lorsqu’une inscription a perdu toute valeur juridique, le propriétaire grevé peut en requérir la radiation; le conservateur du registre foncier peut aussi procéder d’office à la radiation.
2 Si le conservateur du registre foncier fait droit à la demande ou procède d’office à la radiation, il en avise les intéressés.
3 Celui dont les droits sont lésés par la radiation peut ouvrir action en réinscription.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 976. maddesi 11.12.2009 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2012 itibariyle değişikliğe uğramıştır.
Yapılan bu değişiklikle Tapu Sicili Müdürlüğü’nün aşağıdaki hallerde tescili kendiliğinden terkin edebileceği kabul edilmiştir: 1. Tescil süreye bağlı ise ve süresinin geçmesi nedeniyle bütün hukuki değerini yitirdiyse; 2. Vefat etmiş bir kişiye ait olup temliki veya miras yoluyla intikali mümkün olmayan bir hakka ilişkinse; 3. Taşınmazın konumu dikkate alındığında o taşınmaza ait olması mümkün değilse; 4. Yok olmuş bir taşınmaza ilişkinse.
Türk Medenî Kanunu’nun 1026. maddesine kaynaklık eden İsviçre Medenî Kanunu’nun 976. maddesi yerini 01.01.2012 tarihinden itibaren 976a maddesine bırakmıştır.