Madde 314

C. Hükümleri

Madde 314 - Ana ve babaya ait olan haklar ve yükümlülükler evlât edinene geçer.

Evlâtlık, evlât edinenin mirasçısı olur.

Evlâtlık küçük ise evlât edinenin soyadını alır. Evlât edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlâtlık, evlât edinilme sırasında dilerse evlât edinenin soyadını alabilir.

Eşler tarafından birlikte evlât edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak evlât edinen eşlerin adları yazılır.

Evlâtlığın, miras ve başka haklarının zedelenmemesi, aile bağlarının devam etmesi için evlâtlığın naklen geldiği aile kütüğü ile evlât edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ kurulur. Ayrıca evlâtlıkla ilgili kesinleşmiş mahkeme kararı her iki nüfus kütüğüne işlenir.

Evlât edinme ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler mahkeme kararı olmadıkça veya evlâtlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz.

I-) Yargı Kararları:

1-) YİBK, T: 10.11.1954, E: 1954/17, K: 1954/24:

“… Yukarda yazılı sebep ve mülahazalara mebni Medeni Kanunun 253 üncü ve müteakip maddeleri mucibince teessüs etmiş olan evlât edinme muamelesi bu kanunun 257 nci maddesinin üçüncü fıkrasında (Ana ve Babaya ait hak ve vazifeler evlât edinen kimseye geçer) diye vazolunan hükmü gereğince evlât edinme muamelesinin tekemmülü ile ana ve babanın velâyet hakkını zayi edip evlât edinen kimseye geçen küçük üzerindeki velâyet hakkının vefat sebebiyle zevali vukuunda kendiliğinden, salahiyettar makamın müdahalesine lüzum olmaksızın asıl ana ve babaya veyahut bunlardan berhayat olana avdet ve intikal etmeyip bu gibi hallerde küçüğe bir vasi tâyini icabedeceğine … karar verildi.” (RG. 27.12.1954; S: 8889).

2-) Y. 18. HD, T: 20.05.2005, E: 2005/3685, K: 2005/5286:

“… Davacılar dava dilekçesinde, velayetleri altındaki 1.6.2002 doğumlu çocuğun nüfusta kayıtlı “Süleyman” adının “İhsan Duhan” olarak değiştirilmesini istemişler, mahkemece davanın kanıtlanamadığı gerekçesiyle reddine karar verilmiştir.

Dosyada toplanan bilgi ve belgelerden özellikle Tarsus Aile Mahkemesinin 2003/546 esas sayılı dava dosyası içeriğinden; adının değiştirilmesi istenilen Şenol ve Nurgül’den olma Süleyman’ın Tarsus Aile Mahkemesinin 26.4.2004 gün ve 2003/546-2004/584 sayılı kararı ile Nazmi ve Mayide Özkaya tarafından birlikte evlat edinmelerine karar verildiği ve bu kişilerin aile nüfus kütüğüne kayıt edildiği bundan sonra evlat edinen Nazmi ve Mayide tarafından evlat edinilen Süleyman’ın adının İhsan Duhan olarak değiştirilmesi için eldeki bu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 27. maddesi hükmü uyarınca adın değiştirilmesi, ancak haklı nedenlere dayanılarak hâkimden istenebilir. Anılan Yasanın 314. maddesinin üçüncü fıkrası hükmüne göre de evlat edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir. Yasanın her iki hükmü birlikte değerlendirildiğinde evlat edinen davacıların çocuğa yeni bir ad vermek istemeleri 27. maddede öngörülen haklı neden kabul edileceğinden bu yasal haklılık karşısında istemin kabulü ile çocuğun nüfustaki adının “İhsan Duhan” olarak değiştirilmesine hükmedilmesi gerekirken, mahkemece davanın reddine karar verilmiş olması doğru değildir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

C AKDİN HÜKMÜ

Madde 257

Evlâtlık, kendisini evlâtlığa alanın aile ismini taşır ve onun mirasçısı olur. Asıl ailesindeki mirasçılığa da halel gelmez. Ana babaya ait hak ve vazifeler, evlât edinen kimseye geçer. Evlât edinme akdinden evvel yapılmış resmî bir senet ile, nesebi sahih çocukların mirasçılık hakkına ve ana, babanın çocukların malları üzerindeki haklarına dair olan mevvadı kanuniyeye muhalif hükümler kabul edilebilir.

(2846 sayılı ve 16.06.1983 tarihli Kanunun 2. maddesiyle eklenen fıkralar) ¹

Karı koca tarafından birlikte evlât edinilen ve mümeyyiz olmayan küçüklerin nüfus kaydında ana baba adı olarak, evlât edinen karı kocanın adları yazılır.

Evlâtlığın, miras ve başka haklarının halele uğramaması, aile bağlarının devam etmesi için evlâtlığın naklen geldiği aile kütüğü ile evlât edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ kurulur. Ayrıca her iki nüfus kütüğüne evlâtlıkla ilgili resmî senedin tarih ve sayısı da kaydedilir.

Evlâtlığın, reşit olduktan sonra asıl ana babasının ismini kullanma hakkı saklıdır.

Evlât edinme ile ilgili kayıtlar mahkeme kararı olmadıkça veya evlâtlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz.

III-) Madde Gerekçesi:

Evlât edinmenin hukukî sonuçlarını düzenleyen bu madde, yürürlükteki Kanunun 257 nci maddesini karşılamaktadır.

Birinci fıkrada, ana ve babaya ait hak ve yükümlülüklerin (velâyetin ve velâyetten doğan hak ve yükümlülüklerin) evlât edinmenin gerçekleşmesiyle birlikte evlât edinene geçeceği hükme bağlanmaktadır.

İkinci fıkrada, evlât edinmenin mirasçılık üzerindeki etkileri düzenlenmiştir. Buna göre, evlâtlık, evlât edinenin mirasçısı olur, ancak kendi ailesine karşı kan bağından doğan mirasçılığını da korur.

Üçüncü fıkrada, evlâtlığın ergin olmaması hâlinde evlât edinenin soyadını alacağı; evlât edinenin isterse, ergin olmayan evlâtlığa yeni bir ad verebileceği ve ergin olan evlâtlığın ise, ancak evlât edinme sırasında o isterse, evlât edinenin soyadını alabileceği hükme bağlanmaktadır. Böylece, evlâtlık ergin ise, evlât edinenin soyadını kendiliğinden almış olmaz; onun evlât edinenin soyadını alıp almaması tamamen kendi seçimine bağlıdır.

Dördüncü fıkra, eşler tarafından evlât edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydına ana ve baba adı olarak evlât edinen eşlerin adlarının yazılacağını düzenlemektedir.

Nüfus idaresine hitap eden bir düzenleme hükmü olan beşinci fıkra ise, evlâtlığın miras ve başka haklarının zedelenmemesi, aile bağlarının kaybolmaması için alınması gerekli önlemleri göstermektedir.

Maddenin son fıkrası, evlât edinme işleminin dokunduğu menfaatler göz önüne alınarak getirilen bir gizlilik kuralıdır.

Not: Türk Medenî Kanunu Tasarısı’nın 314. maddesinin 2. fıkrasındaki “… kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder.” ifadesi Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Alt Komisyonu’nca madde metninden çıkarılmış ve 500. maddenin 1. fıkrasına “Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder.” şeklinde 2. bir cümle olarak ilave edilmiştir.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:

Not: TMK. m. 314, İMK. m. 267’ten farklı şekilde oldukça detaylı olarak kaleme alınmıştır. Dikkati çeken en önemli esasa ilişkin farklılık ise İMK. m. 267/f. 2’den kaynaklanmaktadır. Anılan hükme göre evlatlık ile kendi ailesi arasındaki soybağı sona ermektedir. Bununla birlikte bir eş diğerinin çocuğunu evlat ediniyorsa evlatlık ile kendi ana veya babası arasındaki soybağı kopmamaktadır.