1. Ödeme ve ertelenmesi
VI. Katılma alacağının ve değer artış payının ödenmesi
1. Ödeme ve ertelenmesi
Madde 239 - Katılma alacağı ve değer artış payı ayın veya para olarak ödenebilir. Aynî ödemede malların sürüm değeri esas alınır; bir mesleğin icrasına ayrılmış birimler ile işletmelerin ekonomik bütünlüğü gözetilir.
Katılma alacağının ve değer artış payının derhâl ödenmesi kendisi için ciddî güçlükler doğuracaksa, borçlu eş ödemelerinin uygun bir süre ertelenmesini isteyebilir.
Aksine anlaşma yoksa, tasfiyenin sona ermesinden başlayarak katılma alacağına ve değer artış payına faiz yürütülür; durum ve koşullar gerektiriyorsa ayrıca borçludan güvence istenebilir.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 8. HD, T: 11.05.2010, E: 2009/7146, K: 2010/2493:
“… TMSF tarafından davalıya 19.04.2004 tarihinde 9.020,49 YTL ödenmiştir. Kooperatiften kaynaklanan 9.468,00 YTL’nin ise 18.2.2002 - 26.01.2004 tarihleri arasındaki döneme ilişkin bulunduğu ve mahkemece de böyle değerlendirildiği anlaşılmıştır. Açıklanan tarihler 1.1.2002’den sonra yasal mal rejiminin geçerli olduğu edinilmiş mallara katılma rejimi süresi içerisinde bulunmaktadır. O halde davacının alacağı “edinilmiş mallara katılma alacağı” niteliğindedir. 01.01.2002 tarihinden önceki dönem için katkı payı alacağı söz konusu olduğunda faizin başlangıç tarihi dava tarihi olmaktadır. Ne var ki, edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu dönem için TMK’nın 239/son maddesi gereğince faiz başlangıç tarihi için davanın karar tarihi esas alınmaktadır. Ancak, hükmü temyiz eden davalı vekilinin temyiz dilekçesinde ısrarla faizin ıslah tarihinden itibaren yürütülmesini istediği görülmüştür. Bu bakımdan zorunlu olarak bu tarihin gözetilmesi söz konusudur.
Şu halde, HUMK’un 74. maddesi de gözetilerek 8.244,25 YTL katılma alacağı için ıslah tarihi olan 23.02.2009 tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi gerekirken dava tarihi olan 11.04.2005 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesi usul ve kanuna aykırıdır. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
Hükmün, Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır.
III-) Madde Gerekçesi:
Madde İsviçre Medenî Kanununun 218 inci maddesini karşılamaktadır.
Eşlerden birinin katılma alacağının derhâl ödenmesi, borçluyu ciddî güçlüklere sokabilir. Borçlunun bir ticari işletme işletmesi ve nakit sıkıntısı çekmesi hâlinde böyle bir durum söz konusudur. Bu tür sakıncaları gidermek amacıyla maddenin birinci fıkrasında katılma alacağının ve değer artış payının derhâl ödenmesinin borçlu eş için ciddî güçlükler doğuracağı hâllerde, borçlu eşe ödemelerin uygun süre ertelenmesini isteme yetkisi tanınmıştır.
Maddenin ikinci fıkrası katılma alacağı ve değer artış payına, aksine anlaşma olmadıkça faiz yürütülmesini ve durum ve koşulların gerektirmesi hâlinde borçlu eşten güvence istenmesini kabul etmiştir.
Not: Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu’nda, Tasarının 239 uncu maddesinin “Ödemenin ertelenmesi” olan kenar başlığı “Ödeme ve ertelenmesi” olarak, son fıkrasında yer alan “güvence de” ibaresi “güvence” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye katılma alacağı ve değer artış payının para yanında ayın olarak ödenmesine olanak getirmek, esas alınacak değerin sürüm değeri olduğunu belirlemek ve bir mesleğin icrasına ayrılmış birimler ile işletmelerin ekonomik bütünlüğünün gözetilmesini sağlamak amacıyla maddeye birinci fıkra ilave edilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
VI. Bezahlung der Beteiligungsforderung und des Mehrwertanteils
1. Zahlungsaufschub
Art. 218
1 Bringt die sofortige Bezahlung der Beteiligungsforderung und des Mehrwertanteils den verpflichteten Ehegatten in ernstliche Schwierigkeiten, so kann er verlangen, dass ihm Zahlungsfristen eingeräumt werden.
2 Die Beteiligungsforderung und der Mehrwertanteil sind, soweit die Parteien nichts anderes vereinbaren, vom Abschluss der Auseinandersetzung an zu verzinsen und, wenn es die Umstände rechtfertigen, sicherzustellen.
2-) CCS:
VI. Règlement de la créance de participation et de la part à la plus-value
1. Sursis au paiement
Art. 218
1 Lorsque le règlement immédiat de la créance de participation et de la part à la plus-value expose l’époux débiteur à des difficultés graves, celui-ci peut solliciter des délais de paiement.
2 Sauf convention contraire, il doit des intérêts dès la clôture de la liquidation et peut être tenu de fournir des sûretés si les circonstances le justifient.