1. Kanuna göre
V. Artık değere katılma
1. Kanuna göre
Madde 236 - Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir.
Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 2. HD, T: 18.07.2011, E: 2010/11719, K: 2011/12472:
“… Davacı-davalı kadın, davalı-davacı kocasından katılma alacağı isteminde bulunmuştur. Katılma alacağı mal rejimi sona ermeden istenemezse (TMK.md.225) de; boşanma hükmü kesinleşmekle mal rejimi boşanma dava tarihinden geçerli olarak sona ermiş olduğundan; dava dinlenebilir hale gelmiştir. Mahkemece katılma alacağının Türk Medeni Kanununun 236/son maddesi gereğince reddine karar verilmiştir. Eşin, artık değer üzerinde pay oranının (katılma alacağının) tümüyle kaldırılmasına ya da azaltılmasına karar verilebilmesi için; boşanmanın özel boşanma sebebi olarak zina (TMK. md. 161) veya hayata kast (TMK. md. 162) nedenine dayalı olarak gerçekleşmiş olması gereklidir. Mahkemece, tarafların Türk Medeni Kanununun 166/1.maddesinde düzenlenen evlilik birliğinin temelinden sarsılması genel boşanma nedenine dayalı olarak boşanmalarına kararı verilmiş ve boşanma hükmü taraflarca temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir. Bu durumda, dinlenebilir hale gelen davacı-davalı kadının katılma alacağı istemiyle ilgili olarak; taraflara delillerini gösterme olanağı tanınması ve gösterdikleri takdirde toplanarak, gerçekleşecek sonucuna göre karar verilmek üzere hükmün bozulması gerektirmiştir. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
Hükmün Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır.
III-) Madde Gerekçesi:
Madde İsviçre Medenî Kanununun 215 inci maddesini karşılamaktadır.
Maddenin birinci fıkrası, her eşin diğer eşe ait artık değerin yarısı oranında hak sahibi olduğunu hükme bağlamıştır. Mal rejiminin eşlerden birinin ölmesiyle sona ermesi hâlinde maddede bu istem hakkının ölen eşin mirasçılarına ait olduğu ifade edilmiştir.
Maddenin ikinci fıkrası1, tasfiye sonunda eşlerin birbirinden alacakları bulunması hâlinde, artık değere ilişkin alacak ile bu alacakların takas edilebileceğini öngörmüştür.
Not: Türk Medenî Kanunu’nun 236. maddesinin 2. fıkrası Tasarı’ya Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu tarafından ilave edilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
V. Beteiligung am Vorschlag
1. Nach Gesetz
Art. 215
1 Jedem Ehegatten oder seinen Erben steht die Hälfte des Vorschlages des andern zu.
2 Die Forderungen werden verrechnet.
2-) CCS:
V. Participation au bénéfice
1. Légale
Art. 215
1 Chaque époux ou sa succession a droit à la moitié du bénéfice de l’autre.
2 Les créances sont compensées.
Not: Hüküm, 2. fıkrası itibariyle İsviçre Medenî Kanunu’ndan ayrılmaktadır. Kaynak kanunda Türk Medenî Kanunu’nun 236. maddesinin 2. fıkrasını karşılayan bir hüküm bulunmamaktadır.
1 Bu ifadenin “Maddenin ilk fıkrasının ikinci cümlesi” şeklinde anlaşılması gerekmektedir.