Madde 231

4. Artık değer

Madde 231 - Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dâhil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.

Değer eksilmesi göz önüne alınmaz.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 8. HD, T: 08.06.2010, E: 2010/529, K: 2010/3086:

“… 1/4 … Ayşegül P.’e ait pay 03.08.2005 tarihinde edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olduğu dönemde davalı Ülgen B. (P.) tarafından satın alınmıştır. Bir eşin bütün malla(rı), aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir (TMK.222/3). TMK’nın 6 ve 222. maddeleri gereğince herkes iddiasını kanıtlamakla yükümlüdür. Dava(lı), Ayşegül P.’e ait 03.08.2005 tarihinde aldığı 1/4 payı, kişisel malıyla aldığı(nı) kanıtlamadığı sürece aynı kanunun 222/son fıkrası gereğince edinilmiş mal olduğunun kabulü gerekir.

Şu halde; 03.08.2005 tarihinde Ayşegül P.’den davalı tarafından satın alınan 1/4 payı üzerinden TMK’(nu)n 231. maddesi gereğince dav(a)cıya düşen artık değerinin yani edinilmiş mallara katılma alacağının hesaplanması gerekir. Aynı kanunun 236. maddesi gereğince hesaplanacak artık değerin yarısı üzerinde davacının hakkı bulunmaktadır.

O halde mahkemece yapılacak iş; davacı vekilinin 16.10.2008 günlü yargıla(m)a oturumunda mülkiyet değil bedelin 1/2’sini istediği gözetilerek mahkemece eklenecek değerlerden (TMK m. 229) ve denkleştirmeden (MK m.230) elde edilen miktarlarda dahil olmak üzere davalı eşin edinilmiş mallarının (TMK m.219) toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin (TMK m.231) ya(rı)sı üzerinden (TMK m.236/1) tarafların kazanılmış hakları da göz önünde tutularak hüküm kurulması gerekmektedir. Somut olayda taşınmazın 3/4’ü yapılan satış ve devirlerle mal ayrılığı rejiminin geçerli olduğu dönemde davalıya geçmiş olduğundan edinilmiş mallara katılma rejimi döneminde 03.08.2005 tarihinde Ayşegül P. tarafından satılan 1/4 pay esas alınarak artık değerin hesaplanması ve bunun toplamı üzerinden ya(rısını)n edinilmiş mallara katılma alacağı olarak hüküm altına alınması gerekir. …”

Not: Bu yönde bkz. Y. 8. HD, T: 07.12.2009, E: 2009/2870, K: 2009/5842.

2-) Y. 2. HD, T: 25.03.2010, E: 2009/1722, K: 2010/5768:

“… Dava konusu araç edinilmiş maldır. (T.M.K. madde 219/1,5) Eşlerin kişisel malları ile edinilmiş malları, mal rejiminin sona ermesi anındaki durumlarına göre ayrılır. (T.M.K. madde 228/1) Mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan edinilmiş mallar, tasfiye anındaki değerleriyle hesaba katılırlar. (T.M.K. madde 235/1)

Mal rejiminin sona ermesinden sonra kalan borcun davalı tarafından (kişisel kazancı ile) ödenmesi sebebiyle denkleştirme yapılması zorunludur. (T.M.K. madde 230/1)

Artık değer eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlarda dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır. (T.M.K. madde 231) Eş artık değerin yarısı üzerinde hak sahibidir. (T.M.K. madde 236)

Dava konusu araç, mal rejiminin sona erdiği tarihte mevcut olup, bunun tasfiye anındaki değeri 14000 TL., kalan borç miktarı 8481 TL.’dir. Bulunan bu miktarın aracın tasfiye anındaki değeri olan 14000 TL.’den düşülerek davacının katılma alacağının hesaplanması gerekir. Öte yandan aracın motorlu taşıtlar vergisi borcunun bulunduğu, bir kısmının 2.7.2007 tarihinde ödendiği, davalının bu borçları zamanında ödemeyerek gecikme faizine sebep olduğu, gecikme faizinden davacının sorumlu olamayacağı nazara alınarak; rejimin sona erdiği tarihten sonraki faiz dışında kalan yasal vergi borç miktarının da aracın tasfiye tarihindeki değerinden düşülmesi ile bulunan miktarın (artık değer) yarısı üzerinde (katılma alacağı) davacının hak sahibi olacağı gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır. …”

3-) Y. 2. HD, T: 03.03.2008, E: 2008/896, K: 2008/2616:

“… Taraflar arasında 01.01.2002 tarihinden geçerli olmak üzere edinilmiş mallara katılma rejiminin (TMK.m.218-241) geçerli olduğu, tarafların 02.05.2006 günü kesinleşen karar ile boşandıkları ve aralarında geçerli edinilmiş mallara katılma rejiminin boşanma davasının açıldığı tarih olan 26.11.2004 günü sona erdiği (TMK.m.225/2) anlaşılmaktadır. …

Davacı kadın davalı kocanın edinilmiş malları üzerinden katılma alacağı (TMK.m.231) isteminde bulunmuştur.

Mahkemece yapılacak iş; eklenecek değerlerden (TMK.m.229) ve denkleştirmeden (TMK.m.230) elde edilen miktarlar da dâhil olmak üzere davalı kocanın edinilmiş malların (TMK.m.219) toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin (TMK.m.231) yarısı üzerinden (TMK.m.236/1) tarafların kazanılmış hakları da dikkate alınarak hüküm kurmaktan ibarettir …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

Hükmün, Türk Kanunu Medenîsi’nde bir karşılığı bulunmamaktadır.

III-) Madde Gerekçesi: 

Madde İsviçre Medenî Kanununun 210 uncu maddesini karşılamaktadır.

Madde artık değerin nasıl hesaplanacağını düzenlemektedir. Birinci fıkrada artık değerin, eklemelerden ve denkleştirmeden sonra elde edilecek miktarlar da katılmak suretiyle her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallarla ilgili borçlar çıktıktan sonra kalan miktardan ibaret olduğu belirtilmiştir.

İkinci fıkra, yapılacak hesaplama sonucu edinilmiş mallarla ilgili bir artık değerin ortaya çıkmaması hâlinde yani değerdeki eksilme hâlinde bunun nazara alınmayacağını öngörmüştür.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: